sábado, 9 de junio de 2012

4ºMAILA-FISIKA : HIGIDURA


HIGIDURA.
1.HIGIDURA HAUTEMATEA.
HIGIDURA: Gorputz bat denbora igaro ahal puntu finko batekiko posizioz aldatzen denean,higitu egiten da.
HIGIDURA ERLATIBOA: erreferentzia-sistemaren araberakoa delako.
ERREFERENTZIA- SISTEMA: Gorputz bat higitzen ari den ala ez zehazteko erabiltzen dugun puntua edo puntu multzoa.
·         POSIZIOA : Posizioa zehazteko gorputzetik erreferantzia-sistemaren jatorrira zer distantzia dagoen neurtu behar da. Horretarako, posizio bektorearen ( r  )muturraren koordenatuak eman behar dira.
BEKTOREAK: bektoreak zuzenki orientatuak dira.Bektoreak magnitude bektorialak adierazteko erabiltzen dira.
-MODULUA: bektorearen tamaina.
-NORABIDEA: bektorea hartzen duen zuzenarena. (bertikala/horizontala/diagonala)
-NORANZKOA: Geziak adierazten duena. (eskuina, ezkerra..)
·         IBILBIDEA: Higikariak egiten duen bidea da. Higiduran zeharkatzen dituen puntuen multzoa.
-I.ZUZENA : ibilbide zuzena badu.
-I. KURBATUA: ibilbide kurbatua badu. ZIRKULARRA, kurba zirkunferentzia bada; PARABOLIKOA, kurba parábola bat bada.
Higikariak ibilbidean egiten duen espazioa, luzera-unitatetan (m,km..)neurtuta, egindako espazioa da (s)
·         LEKUALDAKETA: Jatorria higiduraren hasierako puntuan eta muturra higiduraren bukaerarako puntuan dituen bektorea da.(    )
Ibilbidea zuzena bada, soilik etorriko dira bat lekualdaketa eta egindako espazioa.
2.ABIADURA.
Ø  ABIADURA: Higikari baten abiadura denbora-unitate bakoitzeko lekualdaketa da.Magnitude bektoriala da. SI-n m/s-tan neurtzen da.
Abiadura= lekualdaketa/ denbora=
·         Higidura zuzenetan, lekualdaketa bektorearen (   )modulua eta egindako espazioa(s)bat datoz.
·         FORMULAK: (ibilbide zuzenetan)

Ø  BATAZ BESTEKO ABIADURA: Bataz besteko abiadura kalkulatzeko, egindako espazioa zati hura egiteko behar izandako denbora egin behar da.
V bataz bestekoa = egindako espazioa/denbora
Ø  ALDIUNEKO ABIADURA: Une jakin batean higikariak duen abiadura.
3.HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEA. (HZU)
HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEA: Higikari bat higidura zuzen uniformeaz desplazatzen da, baldin eta ibilbide zuzena badu, eta beraren abiadura konstantea bada uneoro moduluz(zenbakizko balioa), norabidez(magnitudea hartzen duen zuzena,horizontala..)eta norantzaz(geziaren puntua adierazten duena; eskuina..).
FORMULA: HIGIDURAREN EKUAZIOA (higikariaren posizioa jakiteko)
X= X0 + V (T-T0)          V= Ktante.
4.AZELERAZIOA
AZELERAZIOA: Higikari baten abiadura denbora-unitate bakoitzena zenbat aldatzen den neurtzen duen mangnitudea da.Magnitude bektoriala da. m/s2 neurtzen da.
Ø  a. positiboa + àabiadura handitu)
Ø  a. negatiboa - àabiadura txikitu)
Ø  a=0 àabiadura konstante)
AZELERAZIOAREN OSAGAIAK
·         AZELERAZIO TANGENTZIALA(at): abiadura bektoreen modulua denbora-unitateko zenbat aldatzen den neurtzen du. (balioak neurtzeko)
              at= V - V0 / t - t0
·         AZELERAZIO ZENTRIPETUA /NORMALA (an):Abiadura bektorearen norabidea denbora-unitate bakoitzeko zenbata aldatzen den neurtzen du. (Norabidea neurtzeko.)
      an= V / r (kurbaduraren erradioa)
HIGIDURA ZUZENA: Abiaduraren modulua soilik aldatzen da; azelerazio tangentziala bakarrik.
HIGIDURA KURBATUA: Abiaduraren modulua eta norabidea aldatzen dira; azelerazio tangentziala eta zentripetua daude.
5.HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEKI AZELERATUA. (HZUA)
HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEKI AZELERATUA: Ibilbide zuzena , azelerazio tangentziala eta kostantea eta abiadura aldakorra duen higidura da.
FORMULAK:
ABIADURA KALKULATZEKO à
POSIZIOA KALKULATZEKOà (HIGIDURAREN EKUAZIOA)








No hay comentarios:

Publicar un comentario