HIGIDURA.
1.HIGIDURA
HAUTEMATEA.
HIGIDURA: Gorputz bat denbora igaro ahal
puntu finko batekiko posizioz aldatzen denean,higitu egiten da.
HIGIDURA ERLATIBOA: erreferentzia-sistemaren araberakoa
delako.
ERREFERENTZIA- SISTEMA: Gorputz bat higitzen ari den ala ez
zehazteko erabiltzen dugun puntua edo puntu multzoa.
·
POSIZIOA : Posizioa zehazteko gorputzetik
erreferantzia-sistemaren jatorrira zer distantzia dagoen neurtu behar da.
Horretarako, posizio bektorearen ( r
)muturraren koordenatuak eman behar dira.
BEKTOREAK: bektoreak zuzenki orientatuak dira.Bektoreak magnitude
bektorialak adierazteko erabiltzen dira.
-MODULUA: bektorearen tamaina.
-NORABIDEA: bektorea hartzen
duen zuzenarena. (bertikala/horizontala/diagonala)
-NORANZKOA: Geziak adierazten duena. (eskuina,
ezkerra..)
·
IBILBIDEA: Higikariak egiten duen bidea da.
Higiduran zeharkatzen dituen puntuen multzoa.
-I.ZUZENA : ibilbide zuzena badu.
-I. KURBATUA: ibilbide kurbatua badu. ZIRKULARRA, kurba zirkunferentzia
bada; PARABOLIKOA, kurba parábola bat bada.
Higikariak ibilbidean egiten duen espazioa, luzera-unitatetan
(m,km..)neurtuta, egindako espazioa
da (s)
·
LEKUALDAKETA: Jatorria higiduraren hasierako
puntuan eta muturra higiduraren bukaerarako puntuan dituen bektorea da.( )
Ibilbidea zuzena bada, soilik etorriko dira bat lekualdaketa eta egindako
espazioa.
2.ABIADURA.
Ø ABIADURA: Higikari baten abiadura denbora-unitate bakoitzeko
lekualdaketa da.Magnitude bektoriala da. SI-n m/s-tan neurtzen da.
Abiadura= lekualdaketa/ denbora=
·
Higidura
zuzenetan, lekualdaketa bektorearen (
)modulua eta egindako espazioa(s)bat datoz.
·
FORMULAK: (ibilbide zuzenetan)
Ø BATAZ BESTEKO ABIADURA: Bataz besteko abiadura kalkulatzeko, egindako espazioa zati
hura egiteko behar izandako denbora egin behar da.
V
bataz bestekoa =
egindako espazioa/denbora
Ø ALDIUNEKO ABIADURA: Une jakin batean higikariak duen abiadura.
3.HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEA. (HZU)
HIGIDURA ZUZEN UNIFORMEA: Higikari bat higidura zuzen
uniformeaz desplazatzen da, baldin eta ibilbide
zuzena badu, eta beraren abiadura
konstantea bada uneoro moduluz(zenbakizko
balioa), norabidez(magnitudea
hartzen duen zuzena,horizontala..)eta norantzaz(geziaren
puntua adierazten duena; eskuina..).
FORMULA: HIGIDURAREN EKUAZIOA (higikariaren
posizioa jakiteko)
X= X0 + V (T-T0) V=
Ktante.
4.AZELERAZIOA
AZELERAZIOA:
Higikari baten abiadura denbora-unitate bakoitzena zenbat aldatzen den neurtzen
duen mangnitudea da.Magnitude bektoriala da. m/s2 neurtzen da.
Ø a. positiboa + àabiadura handitu)
Ø a. negatiboa - àabiadura txikitu)
Ø a=0 àabiadura konstante)
AZELERAZIOAREN OSAGAIAK
·
AZELERAZIO TANGENTZIALA(at):
abiadura bektoreen modulua denbora-unitateko zenbat aldatzen den neurtzen du.
(balioak neurtzeko)
at= V - V0 / t - t0
·
AZELERAZIO ZENTRIPETUA /NORMALA (an):Abiadura
bektorearen norabidea denbora-unitate bakoitzeko zenbata aldatzen den neurtzen
du. (Norabidea neurtzeko.)
an= V / r (kurbaduraren
erradioa)
HIGIDURA ZUZENA:
Abiaduraren modulua soilik aldatzen da; azelerazio tangentziala bakarrik.
HIGIDURA KURBATUA:
Abiaduraren modulua eta norabidea aldatzen dira; azelerazio tangentziala eta
zentripetua daude.
5.HIGIDURA
ZUZEN UNIFORMEKI AZELERATUA. (HZUA)
HIGIDURA ZUZEN
UNIFORMEKI AZELERATUA: Ibilbide zuzena , azelerazio tangentziala eta
kostantea eta abiadura aldakorra duen higidura da.
FORMULAK:
ABIADURA KALKULATZEKO
à
POSIZIOA KALKULATZEKOà (HIGIDURAREN EKUAZIOA)
No hay comentarios:
Publicar un comentario