4ºMAILA-BIO: ZELULA: BIZI UNITATEA

                                               ZELULA: BIZI-UNITATEA.

1.MIKROSKOPIOAREN AURKIKUNTZA.

·         XVII. Mendean.

·         LEHEN MIKROSKOPIO SIMPLEA.

-Lente bakarrekoa zen. (50 aldiz handituta)

-Garaiko mikroskopiogile ezaguna à A. Van Leewenhoeck.

·         MIKROSKOPIO OPTIKOA = LEHEN MIKROSKOPIO KONPOSATUA.

-Bi lente sistema ; lente batek besteak lortutako handipena bikoizten du.

2.ZELULEN AURKIKUNTZA. TEORIA ZELULARRA.

·         Robert Hooke, zientzali ingelesa, 1665. Urtean , Zelularen lehen deskribapena egin zuen (Zitologiaren lehen orrialdea).

Kortxozko geruza bat behatzen, gelaxka itxurako ikusitako konpartimendu txiki bakoitzari “ Cellula” (gelaxka) izena jarri zien.

Garaian garrantzi gutxi eman zioten.

·         XVIII.mendean mikroskopio konposatuen akatsak konponduz joan ziren eta orduan, Mathias Sehleiden (botanikoa) 1838an eta Theodor Schwann (zoologoa)1839an TEORIA ZELULARRA aurkeztu zuten.

ü  TEORIA ZELULARRA: Izabi bizidun guztiak, salbuespenik gabe, zelulez eta produktu zelularrez osatuta daude. Bestela esanda, Zelula , Izabi bizidun guztien egitura eta funtzio unitatea da.

·         XIX.mende amaieran, TEORIA ZELULARRAREN antzeko teoría eratu zen. Honen arabera, Zelula da:

Ø  EGITURA-UNITATEA à Izaki bizidun guztiak, gutxienez zelula batez osatuta daude.

Ø  FUNTZIO-UNITATEA à Bizi-funtzioak burutzen dituzte (elikatu,harreman funtzioak, ugaldu)

Ø  UGALKETA-UNITATEA à Edozein Zelula aurretik dagoen beste zelula bat zatitzean sortzen da; beste batetik dator, alegia.

3.ANTOLAKUNTZA MAILAK.

v  MAILA ABIOTIKOA.

o   Maila SUBATOMIKOA (protoia,neutroia, elektroia)

o   Maila ATOMIKOA

o   Maila MOLEKULARRA

  -BIOMOLEKULA edo LEHEN PRINTZIPIOAK.

        -EZ ORGANIKOAKàMateria bizidunen nahiz bizigabeetan daude (h2o,gatz mineralak  ..)

        -ORGANIKOAK à Materia bizidunetan soilik daude.(gluzidoak, lipidoak, proteinak, azido nukleikoak)

v  MAILA BIOTIKOA.

o   ZELULA –MAILA

o   EHUN -MAILA

o   ORGANO-MAILA

o   SISTEMA-MAILA

o   APARATU- MAILA

o   ORGANISMO-MAILA

o   POPULAZIOA (Ekosistema batean dauden espezie bereko organismo multzoa)

o   KOMUNITATEA= BIOZENOSIA+ BIOTOPOA (bizirik ez dagoena)

o   EKOSISTEMA (Inguru bat non bertan daude Ib. Eta osagai abiotikoak)

o   BIOSFERA (Lurreko geruza non bizia dago)

3.1. BIOLOGIAN ZEIN ATALEK AZTERTU ANTOLAKUNTZA-MAILAK

ANTOLAKUNTZA MAILA                                                ZIENTZIA

1.Molekularra                                                           Biokimika

2.Zelularra                                                                Zitologia

3.Ehunak                                                                   Histologia

4.Organoak                                                               Genetika, fisiología ,organografía

5.Organismoa                                                           Botanika, zoología,paleontología

6.Ekosistemak                                                           Ekologia