jueves, 6 de diciembre de 2012

FILO:SELEKTIBITATEA: DESCARTES/ILUSTRAZIOA


ILUSTRAZIOAREN EZAUGARRI NAGUSIAK:
XVII.mendea, 1688ko Ingalaterrako iraultzarekin hasi eta 1789ko Frantziako iraultzara arte iraungo du.  Aintziniako erregimena krisialdian sartuko da eta monarkiaren azken eredua, “Despotismo Ilustratua” izango da.
Garai honetan, INDUSTRIA-KAPITALISMOA eta DEMOKRAZIA ERREPRESENTATZAILEA sortu ziren eta gainera, IRAULTZEN MENDEA izan zen: Amerikakoa , Frantziakoa eta Europako Industria iraultza.
1.       ARGIEN MENDEA da. Bere eskakizuan ARRAZOIAN KONFIANTZA IZATEA ETA ARRAZOIAZ INDEPENDENTZIAZ baliatzea da. 
Þ     “Arrazoiaren adin nagusitasunak” gizakiak bere buruan fedea.
2.       ARRAZOI ILUSTRATUAREN EZAUGARRIAK:
v  ARRAZOI KRITIKOA, autonomoa, tolerante
v  ARRAZOI ANALITIKOA, arrazoi deduktiboaren kontra;  Esperiantzian oinarritzen dute ezagutza.
v  ARRAZOI SEKULARIZATUA. Fedea arrazoiaren menpe.
o   Gai erlijiososak arrazoiaren ikuspegitik aztertu, FISIOZENTRISMOA (unibertsoa azaltzeko). 
o   Probidentziaren ordez, arrazoiaren eta gizateriaren aurrerapen etengabea . Erredentzioaren ordez, gizakiak bere burua salba dezake.
3.       ERREALITATEA ARRAZIONALKI ULERTZEN da, eta horretarako AZALPEN ZIENTIFIKOAK bakarrik onartuko dira. Azalezina dena, subjektibitatearen eta norberaren pentsamendua askearen menpe.
4.       EREDU NEWTONIARRAREN ARABERAKO NATURARI BURUZKO IKUSPEGIA. Natura arrazionala, autonomoa eta beharrezkoa da , DETERMINISMOAK agintzen du.
5.       ENTZIKLOPEDIA , aro osoaren ezagutza arrazionala bildu nahi zuen. Kulturan eta pentsamenduan iraultza suposatu zuen. Horrela, Kultura eta ezagutzak zabaltzea, informazioa eta heziketa eskeini,  iritzi kritikoa eta antidogmatikoa sortu zuen.
6.       ERLIJIO NATURALA ETA DEISMOA defendatuko dira.
Þ     ERLIJIO NATURALA guztiz arrazionala da eta moral naturalarekin bat egiten du.
Þ     DEISMOAN Jainkoak mundua sortu ondoren, ez du berriz horretan parte hartzen, ez probidentea ez gaitzaren erantzule.
Þ     Humek, ESZEPTISIZMO ERLIJIOSOA defendatuko du. LA METRIEK ETA CONDILLAC-k ATEISMOA eta MATERIALISMOA
7.       AURRERAPEN ZIENTIFIKO-TEKNOLOGIKOAN KONFIANTZA OSOAK , optimismo historiko eta ilustratua ekarriko du. Gizakia perfekiora iritsi mundo perktua lortu.
KANT: IDEALISMO TRASZENDENTALAren ustez, ezagutza esperientzia sentigarrira mugatu behar da , ahaztu abe ardimenak errealitatea ezagutzean parte hartzen duela, jasotako datuak ulertu ahal izateko.
MORAL EGINBEHARRA defendatuko du. Moral irizpideak subjektuarengandik eta unibertsalak dira. INPERATIBO KATEGORIKOEK agintzen duenez, arrazoi praktikoak ezartzen ditu.

No hay comentarios:

Publicar un comentario