lunes, 29 de octubre de 2012

SAN AGUSTIN: BERE PENTSAMENDUA


2.SAN AGUSTINEN PENTSAMENDUA.
2.1.ONTOLOGIA
·        
Agustinek 2 eratako izakiak bereizten ditu: IZAKI ABSOLUTUA (Jainkoa) eta HARK SORTUTAKO IZAKI KONTINGENTEAK.

 GIZAKIAREN EZAUGARRIAK
Kontingentea da
Hilkorra
Aldakorra
Akastuna
JAINKOAREN EZAUGARRIAK
Izaki absolutua
Betierekoa
Perfektua
Justua
Guztiz ona
EGIAZKO izakia

 JAINKOAREN EXISTENTZIAREN FROGAPENA ez da frogatu behar fededunak baldin bagara ,hots, jainkoa arima fededunean frogatuta agertzen da. Beraz, ez da frogatzen arrazoiarekin , baizik eta arimarekin eta honen bitartez, lortzen da Jainkoarekin bat egitea.
·         S.Agustinek Jainkoaren existentzia frogatzeko 3 ARGUDIO eman zituen:
1.       ARGUDIO GNOSEOLOGIKOA: Egia existitzen denez eta Jainkoa egiaren funtsa izanik, JAINKOA existitzen da.
2.       ARGUDIO KOSMOLOGIKOA: Beheko errealitateak ez dio ematen gizakiari zoriontsu izateko aukerarik. Zoriontasuna beraz errealitatetik kanpo (mundo hautemangarritik) dagoena da. JAINKOA= ZORIONTASUNA
3.       IDEIA EREDUGARRIAREN ARGUDIOA:  Gizakiak ideia eredugarriak, mugagabeak eta beharrezkoak hautematen ditu baina honek ezin ditu sortu halako ideak , perfekzioa ezin delako sortu inperfekzioan. Beraz, “norbaitek” edo “zerbaitek” sortu ditu gizakian. JAINKOA.
           TOMAS AKINOKOAREN 5 IBILBIDEAK
1.       IBILBIDEA: MUGIMENDUARENA: Munduan dagoen mugimendua du abiapuntu. Mugimenduan dagoen guztia beste zerbaitek mugitua izan behar du. EZER EZIN DA MUGITU BERE KABUZ.
Þ     Beraz, LEHEN MOTOR BAT DAGO => JAINKOA , inork mugitu ezin duena eta mugimenduaren iturria dena.
2.       IBILBIDEA: KAUSA ARAZLEA: Kausa oro beste batek kausatua da . Beraz, AZKEN ETA LEHEN KAUSA BAT DAGO à JAINKOA
3.       IBILBIDEA: KONTINGENTZIAGATIK: Izaki oro hasiera eta amaiera du. Ezer ez da BEHARREZKOA (nahitaezkoa) existitzen dena izateko potentzian zegoen eta une batean , izaki izatera igaro zen. 
Þ     IZAKI BEHARREZKOA (nahitaezko) bat EZINBESTEKOA DA, izaki kontingenteak potentziatik izatera igarotzeko à JAINKOA hots, Beharrezko izaki bat egon behar da kontingentzia sortu zuena.
4.       IBILBIDEA: PERFEKZIOEN MAILETATIK: Izakien perfektasun handiagoaren edo txikiagoren atzean IZAKI GUZTIZ PERFEKTU bat dago , ideia eredugarriak jartzen dituena gizabanakoen baitan.
Þ     Izaki perfektu hori BALIOTSUA DEN GUZTIAREN KAUSA ETA ZERGATIA DA àJAINKOA
5.       IBILBIDEA: KOSMOSAREN ORDENATIK: Unibertsoan , kosmosaren ORDENA dago eta mugimenduarekin eta bilakaerarekin HELMUGA baterantz doa.
Þ     HELMUGA JARTZEN ETA ADIERAZTEN DUEN GOI-ADIMEN BAT existitzen da à JAINKOA.




2.2.ASKATASUNA ETA GAITZAREN ARAZOA
·         S.A  pentsamendua manikenismoaren eta pelagianismoaren aurkako erreakzioak sortutako sintesia da. GIZAKIA GAIZKIA (manikeismo) – JAINKOA ONA (pelegianismo)
Þ     MANIKEOEN AURKA: Gaitzaren sorrera ez dago jainko gaizkilearengan, baizik eta gizakiaren askatasunean
Þ     PELAGIANOREN AURKA: Onaren sorrera ez dago giza askatasunean, baizik eta Jainkoan. Gizakiak zuzen jokatzeko jainkoaren grazia behar du.
Ø  Gizakia eroria da (bekataria) ez du jarraitzen Jainkoak agindutakoa , baina Jainkoaren Graziari esker salbazioa lortu dezake. 
Ø 
JAINKOAREN GRAZIA
: Jainkoak gizakiei eskainitako jobabide aldatzeko aukera (Jainkoa nahi duela)

 Gaizkia
(gaitza)
FISIKOAK: Lurrikarak, gaixotasunak, lehorteak ...
BEKATU ORIGINALAgatik pairatu behar duten ZIGORRA
MORALAK: Gaiztakeria, berekoitasuna...
GIZAKIAK sortzen ditu.

·         Jainkoak sortzaile moduan ezin ditu sortu munduan dauden gaitzak, Izaki bete, ongi absolutua eta aldaezina delako. Beraz, S.A. nek gaitzari ONGI FALTA deritzo, Jainkoak sortutako guztia ona delako.
2.3.JAINKOAREN NAHIA
·         Gaitz moralak , platon /sokrates-en ustez, ezjakintasunetik dator. S.A. aldiz, uste zuen, gaitz moralak, jainkoaren nahia ez jarraitzeagatik gertatzen zirela.
·         Jainkoak bere nahia edo borondatea 2 eratara adierazten die gizakie:
v  ERREBELAZIOAREN BIDEZ: Historian zehar zenbait pertsonaia bereziren bitartez, Profeten bidez, alegia. Moises, Jeremias.. eta noski, Jesu Kristo. Profetei adierazitakoa Jainkoaren nahia Liburu Sakratuetan gorde da (Biblia)
v  PERTSONA BAKOITZARI BERE KONTZIENTZIAN azaltzen dio zer den bide zuzuna eta zer galbidea.
Ø  Bietako bat jarraitzearekin Jainkoaren nahia betetzen ari gara eta Jainkoarengana hurbiltzen gara. Zoriontsu izan eta salbatu egingo da, zoriontasuna Jainkoagan aurkituko baitu.
Þ     Bekatuan erortzen bagara , ZUZENTZEKO  damutu eta barkamena eskatu behar zaio Jainkoari, zeinek barkatzeko prest dago.
                      ZORIONTASUNA
·         S.A EUDEMONISTA zen , hots, arduratzen da jakinten zer egin behar dugun zoriontasuna lortzeko, zoriontasunaren bilatzaileak baitira.
·         ZORIONTASUNA egi absolutua baita. Ez da egi partziala ( Epikureoen erako zoriontasun galkorra )  S. A ez du bat egiten Espzeptikoekin , haientzat ez baitago ezagutza (fedea) ziurra lortzerik.  S.A ustez, Ezagutza, hots, fedeak zoriontasunera eramaten gaitu.

SAN AGUSTIN: KRISTAU-IKUSKERA BERRIAK



C)KRISTAU-IKUSKERA BERRIAK
·         Kristautasunak hainbat ikuspegi berri ekarri zituen.
1.ONTOLOGIA
·         KRISTAUTASUNARENTZAT Jainkoak gauza guztiak ezerezetik sortu (kreatu) zituen, eta gizakia da errealitate horren gailurra.
·         PLATONENTZAT, aldiz, ideien munduko arketipoak BETIDANIKOAK dira , eta DEMIURGOK  egiten duen mundua ordenatzea da.Beraz, greziar filosofian ez dago kreaziorik.
2.ANTROPOLOGIA
·         Jainkoak bere Semea bidali zuen mundura gizakiak salbatzera. Horrela , Jesu Kristo , Jainkoaren semea, haragitu egin zen , gizaki egin zen.
Þ     Modu honetan, gorputzak edo materiak garrantzia hartzen du.
·         Kristautasunarentzat, gizaki guztiak BERDINAK dira, jainkoaren seme-alabak. Horrela gizakiaren DUINTASUNA azpimarratzen da ,  gizakia izaki sakratua baita, jainkoaren irudi eta antzeko.


3.EZAGUTZA
·         EZAGUTZA=ERLIJIOA à Jainkoa ezagutzeko ezinbestekoa da fedea, arrazoiaren bidez bakarrik ezin daiteke ezagutu.
Þ     Fedean osagai afektiboak, nahimena eta gogoa nabarmentzen dira.
·         Greziar filosofoek ez bezala, Kristautasunak egia zalantzagabekoa , Absolutua , dibinitantean edo jainkotasunean oinarrituta aurkeztu zuten.
Þ     Errealitatea misterioa da, eta Jainkoaren bidez bakarrik uler daiteke  = Greziarrentzat, berriz, ezagutzaren muga esperientzia da, eta arrazoiaren bidez bakarrik ezagut daiteke mundua.
4.ESKATOLOGIA (salbazioa)
·         GREZIARRENTZAT, historia prozesu itxia eta ziklikoa da.
Þ     jakintsuak kontenplazioaren, ataraxiaren eta apatiaren bidez lortzen zuten ZORIONTASUNA
·         KRISTAUTASUNARENTZAT, historiak hasiera bat du eta prozesu lineal bat da (kreazionismoa). 
Þ     Jatorrizko bekatua dela eta, gizakia izaki eroria da, bekaturako joera du eta jainkoaren laguntza behar duenez, Jainkoa gizakiez arduratzen da.
Þ     Gizakiek ZORIONTASUNA LORTZEKO (arima salbatzeko) jainkoareki  bat egin behar duteBat egiteko bide bat jarraitu behar da eta bide hori EPISTROFE deitzen da. Bidearen amaieran heltzen garenerako lortu dugu helburua eta horri ESTASIA (extasis) deitzen zaio. Zoriontasun total horretara iristeko pausoz- pauso egin behar da bidea.

SAN AGUSTIN : BIOGRAFIA ETA TESTUINGURU HISTORIKO-SOZIALA


1.1.BIOGRAFIA
·         AURELIO AGUSTIN Ipar Afrikan jaio zen 354. Urtean K.O. Aita paganoa zen eta ama kristaua izanda, kristautasunean hezi zuen. Agustinek , ordea, kristau-doktrina baztertu zuen, baino geroago berriro besarkatu zuen.
·         Gramatika eta latin klasikoak ikasi zituen eta Kartagon, erretorika. Bertan, Zizeronen HORTENSIUS  lana irakurri eta arazo filosofiko-teologikoez kezkaturik , bere BILAKETA ESPIRITUALARI ekin zion.
Þ     Lehendabizi, bide zuen JARRERA ARRAZIONALISTAK hartu zituen eta ondoren, MANIKEO bihurtu zen -à Gaitzaren eta giza-grinen arazoen azalpena aurkitu bide zuen.
·         Kartagon eta Erroman erretorika eskola bat ireki zuen. Bertan, zalantzak sortu zitzaizkion manikeismoaren dualismoaz, desengainatu eta krisi handi batean murgildu zen , hots, ESZEPTIZISMOAREKIN topo egin zuen.
·         Plazerez betetako bizitza izan zuen.Plotinorean zeinbait testuk bultzatuta, benetako aginpidea BIBLIAK duela sinesten hasi zuen eta kristau bihurtu zen.
à Behin betiko aldakuntza eragin zuen gertaera bat bizi izan zuen. Orduan, Agustinek barneko dei indartsu bat sentitu zuen, KOMUNITATE ERLIJIOSO BATEAN BIZITZEKO DEIA , hain zuzen.
Þ     Emakumea utzi eta Kasiziakora bakartu zen BATAIOA hartzeko. Kristau doktrina bereganatu eta APAIZ egin zen eta Hiponako APEZPIKU izan zen.
Þ      Hainbat lan idatzi zituen : AITORKIZUNAK .
·         Gizadiko filosofo handienetarikoa den S.Agustinek izaera eta espiritu guztiz sutsuak izan zituen. Ingurune sozio-politikoak eta kulturalak eragin handia izan zuen Agustinengan, filosofo guztiengan bezala.
1.2.TESTUINGURU HISTORIKO-SOZIALA
·         Erromatar Inperio handiaren garaian bizi izan zen, eta haren gainbeheraren hasiera ere, III.mendean.
·         TEODOSIO enperadorearen heriotzaren ostean, haren 2 semeek gobernatu uzten inperioa; bata ekialdeko inperioa eta bestea mendebaldekoa. Inperioa zeharo ahulduta zegoen , eta boterea lortzeko mugitzen ziren azpikarien arteko borrokeke ahultasuna areagotu zuten.
·         Orduan, Godo batek, Erromari eraso zioen eta arpilatu zuen . Godo horrek Erroman ezarri zuen enperadore-panpin bat , Inperioaren “aletegia”, hots, suministrailea zen Afrika godoei emateko.
·         Erromaren gainbeherak eragin izugarriak izan zituen mundo osoan, eta zirrara handi horrek eraginda Agustin JAINKOAREN HIRIA idatzi zuen.


A.ERROMATAR INPERIOAREN KRISIA
GAINBEHERAREN ARRAZOIAK:
1.       GERMANIARREN ERASOAK
2.       INPERIOAREN HANDITASUNA, BARRUKO ETA GIZARTEKO KRISIA
3.       Enperadoreak ERREFORMAK EGITEA: armada indartzea eta erlijioaren batasuna (Erromaren handitasuna lortzeko baina ez zuen lortu)
4.       KRISTAUTASUNAK INPERIOAREN BARNE-KOHESIOA APURTZEA ETA HORIEN AURKAKO ERASO GOGORRAK.
B.KRISTAUTASUNAREN NAGUSITASUNA.
·         KONSTANTINOk, kristau-erlijioa beste edozein erlijio bezala onartu eta TEODOSIOK erlijio ofizialtzat hartu zuen, 380.urtean.
·         Kristautasunak apurka-apurka fede- eta moral-kanonak finkatu eta zabaldu zituen Erromatar Inperio osoan.

SAN AGUSTIN: TESTUINGURU KULTURALA ETA FILOSOFIKOA


.TESTUINGURU KULTURALA ETA FILOSOFIKOA
·         Kristautasunak , judaismoan ditu erroak , eta greziar eta erromatar filosofía eta erlijioarekin bat ez zetozen hainbat ikuspegi berri eskaini zituen, hala nola, Jainkoaren haragitzea, haragiaren piztuera…
·         Bestalde, polemika inteletual sakon asko bizi izan zituen Agustinek. Kristautasunaren aldetik , hainbat HERESIA ari ziren elkarren aurka.
·         Gazterian bizi izan zuen MANIKEISMOA ez ezik, Platonek eraikitako Akademiaren ondorengoak ziren akademikoak ere ezagutu zituen, eta haiek Platonengandik urrunduta zerabiltzaten ESZEPTISISMOA gaitzetsi zuen. Pentsaera EPIKUREARRA ere baztertu zuen.
·         Platoneneganako miresmen handia zuen eta Agustinen pentsaera filosofikoak oinarri platonikoak baditu ere, pentsalari bien arteko funtsezko desberdinatsunetik (paganoa vs kristau) sortutako diferentzia esentzialak daude.
ARAZOAK
·         Hasierako Kristautasunak arazo honi egin behar zion aurre: Greziar-erromatar kulturan txertatxeari. à KRISTAUTASUNAK bere doktrinaren garbitasuna gordeko zuen sintesi bat aurkitu behar zuen filosofía klasikoa bere baitan nolabait sarrarazita.
Þ     GNOSTIZISMOAK  (heresia; benetako egin ezagutzarekin batera salbazioa lortzen da beraz, gutxiengo batek soilik lortuko du) krisi handi bat sorrarazi zuen kristautasunean.
·         S.Agustinek filosofía eta kristautasuna , ARRAZOIA eta FEDEA , adosteko ahalegin guztiak gailurrera eraman zituen. Bere idazlanetan teología eta filosofiaren arteko sintesi handia egin zuen eta hartan, platonismo-neoplatonismoa, estoizismoa eta beste zenbait filosofía klasiko integratu zituen.
A)GREZIAKO ESKOLAK
·         Erromatar Inperioan, greziar platonismoak , aristotelismoak, estoizismoak eta epikureismoak zutik iraun zuten. Platonismoa izen zen indartsuena eta filosofía-joera nagusi bihurtu zen, beste mugimenduak barnean hartuz. III.mendetik aurrera kristautasunak hartuko duen solaskidea izango da.
ARISTOTELISMOA
·         Aristotelesen sintesiak ondare kultural gisa dirau. Agustin ez zen Aristotelesen idazkiak ezagutzera heldu.
EPIKUREISMO (lorategi eskola)
·         EPIKUROK sortu zuen = Lorategi Eskolan, emakumeak onartzen ziren.
·         Haren ustez, gizaki jakintsua (zoriontsua) ez du politikan parte hartu behar. JAKINTSUA (ZORIONTSU) izateko PLAZERRA( espirituala eta materiala) lortu eta MINA BAZTERTU behar da.
Þ     Jakintsuak AUTARKIA lortzen saiatu behar du , eta autarkiaren bitartez, ATARAXIA deritzona, beldur , min eta kezkarik eza.
ü  AUTARKIA: norberaren gobernua . (zure burua gobernatzeko autosufizientea/ nahitasun propioa izatea)
ü  ATARAXIA: Oreka bat izatea desio eta pentsatzen dugunaren artean (arrazoiaren artean)
·         FISIKARI dagokionez, Epikurok gauzen aldaketa eta aniztasuna azaldu zituen. Azalpen horiek NOUSA (ezagutza) edo DEMIURGO  ordenatzailea sartu gabe eman zituen, askatasunaren aukerari aterik ez ixteko.
·         TEOLOGIARI dagokionez, ukatu egiten zuen hautemangarriaz gaindikoa (Ateoak ziren) eta sahiestu egiten zuen beste mundo baten eta jainko-jainkosen beldurra.
ESTOIZISMOA
·         ZENONek sortu zuen. Politika onartzen da benetako askatasun pertsonala lortzeko eta zoriontasuna ez dute lotzen plazerarekin , baizik eta BERTUTETSUA izatearekin , autokontrolarekin.
Þ     Horretarako, ONDASUN MATERIALAK baztertu behar dira.
ü  MORAL ESTOIKA: Zoritxar bat izanez gero, arazo hori gainditzeko ahaleginak egin behar da.
ü  ASKATASUNA EZ DA EXISTITZEN,  PATUAN  sinisten dute (deterministak dira) , haien ustez kexatzea ez du zentzurik. Zoriontasuna patua onartzean datza.
Þ     GIZA ASKATASUNA: Grinetatik askatzea da. Nahiz eta grina arguingarria izan baztertu behar dugu, arimaren bitartez (zati arrazionalarekin)
Þ     BERTUTEA: Autokontrola. Jakintsu estoikoa aztoraezina (imperturbable) izan behar da.
NEOPLATONISMO
·         PLATONEN pentsumenduaz gainera, epikureismo salbu, ekialdeko ideia erlijioso-mistikoak batzen dituen sistema sendoa dugu. PLOTINOK azaldu zuen lehenengoz eta FILON Alexandriakoa aintzindaria izan zen.
·         FILONEN USTEZ, Errealitate goren edo Lehen Printzipioa Ongiarekin berdintzen duen Moisesen JAINKOA da.
           à Jainkorengandik LOGOSA (arrazoia, pentsamendua) sortzen da. Logosean IDEIAK edo gauzen Arkeotipoak daude, eta Logosak mundua egiten du, Platonen demiurgo bezala,  bere gogamenean dituen gauza guztien IDEIA edo Arkeotipoaz baliaturik.
                        PLOTINO
·         Haren ustez, gauza guztien gainetik BAT-jartzen du. Gauza guztiak , jarioz, Bat-etik datoz , eta dena Bat-arengana itzultzen da.
Þ     BAT horretatik PENTSAMENDUA (nousa) jalgitzen da , eta horretatik Munduaren arima , eta hórrela , gauza materialak sortzen dira (degradazio prozesuan, jaitsiera prozesu baten ondoren)

                        ARAZOAK
·         Neoplatonismoak kristautasunak zuen arazo berdina aurkezten du. Hasieran , printzipio bakar bat, Jainkoa edo Bat-a , baldin badago, nola sortu da askotariko errealitatea? à 2 erantzun bidezko

NOLA SORTU DA ASKOTARIKO ERREALITATEA?
JARIOTASUNA:
Beste izakiak Jainkoarengandik eratortzen dira. Gauza guztiak jainkoaren atalak dira
Jarraipen bat da .Errealitatearen ikusmolde PANTEISTA  dakar.
KREAZIONISMOA:
Mundua sortuta dago Jainkoaren eskutik. Hasiera bat dago.
JAINKOA da aniztasunak batzen dituen printzipioa --> Hilezkorra, betierekoa, perfektua..


·         GIZAKIAREN ZORIONTASUNA: Jainkoarekin bat egin behar da zoriontsu izateko. Bat egiteko bide bat jarraitu behar da eta bide hori ESPITROFE deitzen da. Bidearen amaieran heltzen garenerako lortu dugu helburua eta horri ESTASIA (extasis = ESPISTEME) deitzen zaio à Zoriontasun hutsa, totala eta horra iristeko pausoz-pausoz
B)ELIZAREN GURASOAK
·         III. Eta VIII.mendeen arteko kristau-filosofo eta teologoak Patristika izenarekin ezagutzen dira. Elizaren Guraso hauek 3 garaietan taldekatu ohi dira:
                     GREZIAR ELIZAREN GURASOAK
                       LATINDAR ELIZAREN GURASOAK
Bai greziar bai latindar patrikistak , bat datoz filosofian eredu platonikoa onartzearekin.
C)KRISTAU-IKUSKERA BERRIAK
1.ONTOLOGIA
·         KRISTAUTASUNARENTZAT Jainkoak gauza guztiak ezerezetik sortu (kreatu) zituen, eta gizakia da errealitate horren gailurra.
·         PLATONENTZAT, aldiz, ideien munduko arketipoak BETIDANIKOAK dira , eta DEMIURGOK  egiten duen mundua ordenatzea da.Beraz, greziar filosofian ez dago kreaziorik.
2.ANTROPOLOGIA
·         Jainkoak bere Semea bidali zuen mundura gizakiak salbatzera. Horrela , Jesu Kristo , Jainkoaren semea, haragitu egin zen , gizaki egin zen.
Þ     Modu honetan, gorputzak edo materiak garrantzia hartzen du.
·         Kristautasunarentzat, gizaki guztiak BERDINAK dira, jainkoaren seme-alabak. Horrela gizakiaren DUINTASUNA azpimarratzen da ,  gizakia izaki sakratua baita, jainkoaren irudi eta antzeko.
3.EZAGUTZA
·         EZAGUTZA=ERLIJIOA à Jainkoa ezagutzeko ezinbestekoa da fedea, arrazoiaren bidez bakarrik ezin daiteke ezagutu.
Þ     Fedean osagai afektiboak, nahimena eta gogoa nabarmentzen dira.
·         Greziar filosofoek ez bezala, Kristautasunak egia zalantzagabekoa , Absolutua , dibinitantean edo jainkotasunean oinarrituta aurkeztu zuten.
Þ     Errealitatea misterioa da, eta Jainkoaren bidez bakarrik uler daiteke  = Greziarrentzat, berriz, ezagutzaren muga esperientzia da, eta arrazoiaren bidez bakarrik ezagut daiteke mundua.
4.ESKATOLOGIA (salbazioa)
·         GREZIARRENTZAT, historia prozesu itxia eta ziklikoa da.
Þ     jakintsuak kontenplazioaren, ataraxiaren eta apatiaren bidez lortzen zuten ZORIONTASUNA
·         KRISTAUTASUNARENTZAT, historiak hasiera bat du eta prozesu lineal bat da (kreazionismoa). 
Þ     Jatorrizko bekatua dela eta, gizakia izaki eroria da, bekaturako joera du eta jainkoaren laguntza behar duenez, Jainkoa gizakiez arduratzen da.
Þ     Gizakiek ZORIONTASUNA LORTZEKO (arima salbatzeko) jainkoareki  bat egin behar duteBat egiteko bide bat jarraitu behar da eta bide hori EPISTROFE deitzen da. Bidearen amaieran heltzen garenerako lortu dugu helburua eta horri ESTASIA (extasis) deitzen zaio. Zoriontasun total horretara iristeko pausoz- pauso egin behar da bidea.